آموزش تعمیر اجاق گاز و فر {پاسخ به تمام سوالات}

اجاق گاز فردار از بدنه، عایق (پشم شیشه)، چند راهه، شیرها، نازل‌ها، محفظه مخلوط هوا و گاز (یا لوله های رابط متصل به مشعل‌ها‌)، مشعل‌ها، شمعک (پیلوت)، ترموکوپل، فندک، ترموستات، درجه تنظیم حرارت، ساعت با زنگ خبر و جوجه‌گردان ساخته شده است.

اجاق گاز چگونه کار می‌کند

ساختمان اجاق گازها تقریبا مشابه هم است در اجاق‌ها، گازی که توسط شیلنگ به اجاق متصل می‌شود ابتدا به لوله‌ای بنام چند راهه می‌رسد. بر روی این لوله شیرهای اجاق نصب شده است در انتهای شیرها نازل‌ها قرار دارند که گاز را به داخل لوله‌های رابط می‌پاشد چون نازل‌ها اندکی با لوله‌های رابط فاصله دارند هوا را به دنبال خود به داخل لوله‌های رابط می‌کشند و مخلوطی از هوا و گاز که لازمه احتراق است بوجود می‌آید. قطر سوراخ نازل‌ها (اوریفیس) و فاصله آنها از لوله‌های رابط حساب شده است و تقریبا احتیاجی به تنظیم و تعمیر ندارند ولی در اجاق‌های قدیمی در ابتدای لوله‌های رابط محفظه‌ای با درب متحرک وجود دارد که به توسط باز و بستن درب (صفحه) می‌توان مقدار درصد هوا در مخلوط گاز و هوا را تنظیم نموده تا شعله مناسبی را داشته باشیم. در بعضی از اجاق‌ها نازل به شیر متصل نیست و ابتدا لوله‌های رابط به شیر متصل شده و بعد در نزدیکی مشعل، نازل طوری نصب شده که همان مخلوط هوا و گاز را بوجود می‌آورد. بعد از لوله‌های مذکور مشعل‌ها که محل سوخت اجاق است قرار دارند و در مجاورت آنها ترموکوپل و جرقه‌زن (فندک) قرار دارد.

یادآوری‌: برای توضیحات بیشتر در مورد اوریفیس (نازل) و ترموکوپل به قسمت‌های مربوطه در فهرست لوازم گازسوز مراجعه نمایید. در شکل یک اجاق گاز فردار دارای محفظه مخلوط هوا و گاز و صفحه تنظیم این مخلوط نشان داده شده است.

در اجاق گازهای فردار محفظه فر توسط یک یا دو مشعل (یکی پایین و دیگری بالا) حرارت داده می‌شود این مشعل توسط دو ترموستات و یک پیلوت با شعله خیلی کوچک کنترل می‌شود هنگامی که فر یا تنور خاموش است، شعله کوچک پیلوت روشن است و چنانچه دکمه کنترل را چرخانیده و روشن کنیم این دکمه شیری را باز می‌کند و جریان گاز را به پیلوت افزایش می‌دهد. با زیاد شدن شعله پیلوت، بخار داخل لوله مربوطه به ترموستات منبسط می‌شود در اثر منبسط شدن بخار داخل لوله ترموستات، شیر مشعل باز می‌شود و اجازه می‌دهد که گاز به مشعل فر برسد، با خروج گاز از مشعل فر، شعله پیلوت آن را روشن می‌کند. هنگامی که درجه حرارت فر به حد تنظیم شده رسید، ترموستات اصلی فر به کار می‌افتد یعنی بخار داخل لوله مربوطه به ترموستات اصلی (در اثر بالا رفتن حرارت داخل فر) منبسط می‌شود و شیری را به کار می‌اندازد و جریان گاز را به مشعل فر کم می‌کند. با پایین آمدن حرارت در فر، بخار لوله ترموستات منقبض شده و توسط شیر عبور گاز، مقدار گاز ورودی را زیاد می‌کند و شعله فر بیشتر می‌شود به این ترتیب حرارت داخل فر با کم و زیاد شدن شعله مشعل آن توسط ترموستات در حد تنظیم شده‌ای ثابت نگهداشته می‌شود.

تنظیمات اساسی در اجاق گاز

تنظیم گاز مشعل

هنگامی که یک دکمه کنترل مشعل در زیادترین حد خود باشد، دوره مشعل باید آبی بسوزد و داخل آن یعنی در قسمت وسط مشعل ارتفاع شعله باید در حدود ۲۰ میلیمتر و به رنگ آبی متمایل به سبز باشد. اگر شعله مطابق مشخصاتی که گفته شد نباشد، مخلوط گاز و هوا احتیاج به تنظیم دارد. برای این منظور با آچار مناسب مهره تنظیم کننده گاز را در جهت حرکت عقربه‌های ساعت بچرخانید تا جریان گاز افزایش یابد و برای کاهش دادن جریان گاز مهره مزبور را عکس حرکت عقربه‌های ساعت بچرخانید.

برای تغییر مقدار هوا، پیچ تنظیم‌کننده مخلوط هوا را شل کنید و صفحه مخلوط‌کن را تغییر دهید تا اندازه سوراخ‌های محفظه مخلوط‌کن تغییر کند و هوای بیشتر یا کمتری وارد محفظه شود.

همان طور که گفته شد در اجاق‌های جدید مشگل تنظیم گاز مشعل به ندرت اتفاق می‌افتد و احتیاجی به تنظیم مخلوط هوا و گاز نیست. ولی در صورت مناسب نبودن شعله مشعل، مشکل می‌تواند از گرفتگی سوراخ نازل و یا گشاد شدن آن باشد که نازل را تمیز یا تعویض می‌کنیم. در شکل یک شیر گاز معمولی که در اکثر اجاق گازها مورد استفاده قرار می‌گیرد همراه با نازل و شکل گسترده آن نشان داده شده است. (پیکان قرمز در شکل نازل، و مسیر ورود و خروج گاز را مشخص کرده است.) در این شیرها در وسط محور چرخش شیر سوراخی وجود دارد و در آن پیچ قابل تنظیمی است که دسترسی به آن با پیچ گوشتی باریکی امکان‌پذیر است. با چرخاندن این پیچ شعله کم اجاق را، کمتر و یا بیشتر می‌کنیم. ولی بر روی شعله زیاد اجاق اثر ندارد. در شکل این قسمت‌ها با پیکان سبز نشان داده شده است.

تنظیم شعله پیلوت

رنگ شعله پیلوت باید آبی باشد و طول شعله پیلوت معمولا نباید از ۶ میلی‌متر کمتر باشد. اگر شعله خیلی کوتاه باشد و یا به راحتی خاموش شود، قاب یا محافظ پیلوت را بیرون بکشید و سوراخ آن را به آهستگی و با دقت بوسیله یک میله نازک تمیز کنید. چنانچه باز هم شعله آن کوتاه بود، پیچ تنظیم‌کننده آن را در جهت عکس عقربه‌های ساعت بچرخانید تا تنظیم شود.

تنظیم کردن ترموستات فر

اگر حرارت فر خیلی زیاد یا خیلی کم باشد ترموستات آن احتیاج به تنظیم دارد برای این کار به طریق زیر عمل کنید. یک دما سنج جیوه‌ای در فر گذاشته و درجه فر را روی ۱۸۰ درجه سانتیگراد بگذارید، اگر پس از ۱۰ تا ۲۰ دقیقه اختلاف درجه‌ای که دماسنج نشان می‌دهد با آنچه که فر را تنظیم کرده‌اید بیش از ۴۰ درجه سانتیگراد باشد دلیل آنست که ترموستات معیوب است و باید آن را عوض کرد. اگر اختلاف درجه دماسنج با آنچه که فر را تنظیم کرده‌اید کم باشد دکمه کنترل را بسته و پیچ تنظیم‌کننده را به طرف زیاد یا کم بچرخانید. هر یک چهارم دور که پیچ تنظیم را بچرخانید در حدود ۱۵ درجه سانتی‌گراد حرارت فر تغییر می‌کند. (اگر پیچ تنظیم را در جهت زیاد بچرخانید ۱۵ درجه سانتی‌گراد حرارت فر بالا می‌رود و اگر در جهت کم چرخانیده شود ۱۵ درجه سانتیگراد حرارت فر پایین می‌آید) پس از این تنظیم مجددا به طریقی که گفته شد به وسیله دماسنج جیوه‌ای حرارت فر را کنترل کنید.

سرویس و نگهداری اجاق گاز

1. از نصب اجاق در محیط‌های کوچک و در بسته که امکان خارج شدن گازهای بوجود آمده از سوخت نیست، خودداری کنید.
2. اجاق را در مسیر وزش باد نصب نکنید.
3. بر روی محل اتصال دو سر شیلنگ به لوله‌کشی گاز اجاق باید از بست مناسب استفاده شود.
4. طول شیلنگ نباید از ۱.۵ متر بیشتر باشد.
5. پس از نصب اجاق با کف صابون محل اتصال دو سر شیلنگ را از نظر نشت گاز تست نمایید.
6. از سر رفتن غذا بر روی اجاق جلوگیری نمایید.
7. هنگام شستوشوی سینی‌های اطراف مشعل‌ها از سیم ظرف‌شویی استفاده نکنید. برای این منظور از پارچه نم‌دار همراه با مواد شوینده استفاده کنید و پس از آن سینی را خشک نمایید.

عیب یابی و تعمیر اجاق گاز

عیب ۱- پیلوت خاموش می‌شود.

علت: مقدار گازی که به پیلوت می‌رسد کم است.

راه‌حل: شعله پیلوت را مطابق آنچه که توضیح داده شد تنظیم نمایید.

 

عیب ۲- پیلوت خاموش می‌شود.

علت: هوای زیادی به مخلوط کن وارد می‌شود.

راه‌حل: در صورتی که اجاق از نوع مخلوط‌کن‌دار است، صفحه محفظه را کمی ببندید.

 

عیب ۳- مشعل‌های فوقانی اجاق گاز روشن نمی‌شود.

علت: پیلوت خاموش است.

راه‌حل: پیلوت را روشن کنید.

 

عیب ۴- مشعل های فوقانی اجاق روشن نمی شود

علت: سوراخ های مشعل یا پیلوت مسدود شده .

راه‌حل: سوراخ‌های مشعل را با دقت توسط یک میله باریک یا برس تمیز کنید. نازل پیلوت را تمیز یا تعویض نمایید.

 

عیب ۵- نوک مشعل‌ها زرد رنگ می‌سوزد.

علت: نسبت هوا در مخلوط کم است.

راه‌حل: صفحه تنظیم مخلوط کن را کمی باز کنید. در اجاق‌های جدید اگر فاصله نازل تا لوله رابط به هم خورده آن را تنظیم نمایید.

 

عیب ۶- شعله وزش دارد و صدا می کند.

علت: نسبت هوا به گاز در مخلوط زیاد است.

راه‌حل: صفحه مخلوط کن را کمی ببندید.

 

عیب ۷- شعله دود می کند

علت: در مخلوط گاز و هوا، مقدار گاز زیاد است.

راه‌حل: مقدار گاز را کم کنید. در صورت گشاد شدن نازل آن را تعویض نمایید.

 

عیب ۸- شعله مشعل خیلی بلند است

علت: مقدار گاز و هوا هر دو زیاد است.

راه‌حل: در اجاق‌های قدیمی گاز و هوا را کم کنید.

 

عیب ۹- فر روشن نمی‌شود.

علت: شعله پیلوت خاموش است.

راه‌حل: پیلوت را روشن کنید.

 

عیب ۱۰- فر روشن نمی‌شود.

علت: تایمر در وضع صحیح تنظیم نشده.

راه‌حل: تایمر فر را تنظیم کنید.

 

عیب ۱۱- فر در درجه حرارت تنظیم شده نگهداری نمی شود.

علت: ترموستات فر بطور صحیح تنظیم نشده.

راه‌حل: ترموستات فر را مطابق آنچه که شرح داده شد آزمایش و تنظیم نمایید.